WIEDZA O TAŃCU #8

W dzisiejszym poście chcę Wam przybliżyć postać amerykańskiej artystki i historię rozwoju techniki tańca, którą ona ściśle określiła- to Martha Graham i jej modern dance. Martha była wychowanką szkoły tańca współczesnego Denishawn (jej nazwa pochodzi z połączenia dwóch nazwisk- Ruth St. Denis oraz Teda Shawna), z siedzibą w Kalifornii.

St. Denis to jedna z trzech Amerykanek, które przez historyków tańca określane są mianem prekursorek amerykańskiego modern dance. Pozostałe dwie tancerki to Loie Fuller oraz Isadora Duncan. St. Denis znana była przede wszystkim ze swoich upodobań do orientu, z którego czerpała największe inspiracje. W latach 20tych XX wieku, Martha Graham, czując potrzebę poszerzania swojej wiedzy w dziedzinie tańca, wraz z kilkoma innymi studentami (m.in. Doris Humphrey, opuściła Denishawn, aby rozpocząć indywidualne poszukiwania na wyrażanie siebie w sztuce nowego tańca. W tamtym okresie modern dance stawał się czystą i wyraźną alternatywą dla baletu klasycznego. Podczas, gdy taniec klasyczny poszukiwał możliwości uwolnienia ciał tancerzy spod zasad grawitacji i był to jeden z głównych wyznaczników baletowej ekspresji scenicznej, modern dance popychał tancerzy ku ziemi, aby wyrazić psychologiczne zawirowania i problemy pierwszej połowy XX wieku – czasu wielkich przemian społecznych i odrodzenia artystycznego. Po opuszczeniu Denishawn i stopniowemu uwalnianiu się spod orientalnych wpływów St. Denis, Graham rozpoczyna pierwszy autonomiczny okres swojej działalności w Nowym Jorku. To właśnie tam zakłada swoją legendarną szkołę, w której miałam możliwość uczestniczyć w wakacyjnym kursie.

Martha Graham musiała stworzyć i poddawać ciągłemu rozwojowi własne zestawy ruchowe, aby mogła nauczać swoich uczniów i tancerzy. Jako dojrzała, czynnie pracująca artystka, potrzebowała ściśle określonej metodyki, którą mogłaby się posługiwać podczas prowadzenia zajęć. 

Podstawowym impulsem, z którego Graham czerpała swoje inspiracje ruchowe był oddech. Proces oddychania stał się dla niej źródłem uwydatniania nowej jakości poruszania ciałem oraz ulepszania swoich autorskich zestawów ruchowych. Wraz z badaniem możliwości ludzkiego ciała względem procesu oddychania, Martha Graham opracowała zasadę, wokół której rozbudowała bodaj najszerzej rozpoznawalną, rozpowszechnioną i nauczaną technikę modern dance na świecie. W latach 1927/1928, Graham po raz pierwszy użyła sformułowania contraction oraz release jako świadomą zapowiedź zupełnie nowego podejścia do fizyczności ruchu, zależnego od oddechu oraz faktycznych anatomicznych zmian zachodzących w ciele podczas procesu oddychania. Kompletna świadomość zmian uwalniają ostatecznie Graham od orientalnych wpływów St. Denis. Zasada contraction-release była odpowiedzią na jej własną potrzebę odnajdywania i zgłębiania możliwości ludzkiego ciała. Jedna z pierwszych tancerek współpracujących z Marthą Graham w pierwszych latach jej samodzielnej działalności, Gertrude Shurr, opisała w jaki sposób Graham prezentowała poszczególne ruchy i w jaki sposób je charakteryzowała: 

Dowiedziałyśmy się w jaki sposób ludzki szkielet i odpowiednie mięśnie są zaangażowane w wykonanie contraction: pod wpływem wydechu kości ciała poruszają się. Miednica wychyla się do przodu, chrząstki kręgosłupa umożliwiają wyciągnięcie i wygięcie kręgosłupa w tył, ramiona idą ku przodowi, zawsze zachowując położenie nad biodrami, podczas gdy poziom ciała nigdy nie ulega zaniżeniu. Przy wdechu szkielet odzyskiwał swoje pierwotne ustawienie, zachowując tą samą kolejność wykonywanych ruchów: miednica, kręgosłup. ramiona. Tym wszystkim procesom towarzyszyła praca mięśni: proces wdechu oraz wydechu warunkował rozciąganie się mięśni przykręgosłupowych, natomiast kurczenie się mięśni brzucha. Pod wpływem release, mięśnie powracały do swojego naturalnego położenia. 

Jest to anatomiczny opis ruchu pryncypialnej zasady modern dance wprowadzonej przez Graham. Contraction jest działaniem wewnętrznym, rozpoczynającym się od mięśni podbrzusza, aby zapoczątkować wykonanie zadanej pozycji na zewnątrz. Pozycje natomiast uzależnione są od miejsca, w którym contraction ma swój początek.  W zależności od miejsca, z którego dajemy ciału impuls do wykonania contraction, pozycje te mogą ulegać zmianie. Graham stosowała kilka rodzajów ćwiczeń, dzięki którym praktykowała wykonanie contraction-release. Należą do nich między innymi:

Na zdjęciach staram się pokazać przykłady wykonania contraction w różnych pozycjach:

Ponadto, pod koniec lat 20tych, schemat lekcji proponowanej przez Graham częściowo się skrystalizował. Obecnie lekcję modern dance dzielimy na trzy etapy:

• ćwiczenia na podłodze w pozycji siedzącej (class seated on the floor)
• ćwiczenia w pozycji stojącej w miejscu (standing position and center work in place)
• ruch w przestrzeni (movement across the floor)

Do napisania tego postu posłużyła mi moja praca magisterska napisana pod kierunkiem dr Aleksandry Dziurosz oraz literatura przedmiotu w postaci amerykańskich publikacji: Marian Horosko,  Martha Graham: The evolution of Her Dance Theory and Training oraz Choreography and dance, an international journal vol. 5, part 2. 

Zdjęcia Adam Doroziński

MIŁEGO DNIA 🙂

SIMPLE.DANCER