WIEDZA O TAŃCU #3
ZAPRASZAM!
Król Słońce (źródło Pinterest) |
Aby mówić o rozwoju scenicznej formy baletowej XVII wieku, należy wspomnieć o suicie barokowej, czyli o tańcach towarzyskich występujących na dworze królewskim. Miały one bowiem istotny wpływ na rozwój skodyfikowanej formy tańca, a później przenoszonej na scenę w postaci spektakli baletowych. Wśród tańców suity barokowej wymienić przede wszystkim należy menueta, sarabandę, allemande czy gigue. Niemniej, tańców było zdecydowanie więcej: courante, gawot, passe-pied, bourree, rigandon, tambourin oraz chaconne.
Nazywany Królem Tańców/Tańcem Królów. Jednym z prekursorów menueta był Jean Baptiste Lully (wspomniany wyżej nadworny kompozytor). Jego nazwa pochodzi od drobnych kroków, pas menus, w oparciu o które budowane były figury, rysunki, a te zawsze zawierały się w ozdobnej figurze przestrzennej, np. ósemce (8). Kroki te wprowadził Pierre Beauchamps, a uszlachetnił Louis Pecour.
Powiem Wam, że do dziś pamiętam egzamin z Tańca historycznego już na Uniwersytecie Muzycznym, na który musiałyśmy w parach (menueta wykonywano w parach) ułożyć kompozycję menueta na bodaj 64 takty (albo i więcej)… to była nigdy nie kończąca się seria pas menus, a akompaniator prawie zasypiał za fortepianem, kiedy trzecia już para prezentowała swój układ 🙂 ale przynajmniej dzięki temu do dziś pamiętam zasady wykonywania kroków!
Rozbudowana forma maskarady o znacznie poszerzonym wątku dramatycznym. Składał się z kilkunastu wejść wykonywanych przez grupy tancerzy w czarnych maskach. W układy ruchowe zaczęto wplatać tańce figurowe, a jednolitość ruchu wysuwała się na pierwszy plan i była ważniejsza od indywidualnych cech postaci. W związku z występowaniem licznych elementów akrobacji wzrosło zapotrzebowanie na zawodowych tancerzy. Były to spektakle o tematyce romantycznej, czerpano motywy z mitologii greckiej oraz opowieści pasterskich. Forma zapoczątkowana na dworze Ludwika XIV, sam król odgrywał główne role w spektaklach. Wielkimi twórcami tej formy byli Jean Baptiste Lully (kompozytor) oraz Pierre Beauchamps (choreograf i baletmistrz). To forma zarezerwowana tylko dla dworu królewskiego.
Gatunek pomiędzy baletem dworskim (baletem z wejściami) a spektaklem teatralnym. W drugiej połowie XVII wieku następuje wzrost mieszczańskich rozrywek, w wyniku czego powstają teatry. Komedie baletowe wywodzą się z renesansowej comedii dell’arte. Łączyły taniec z muzyką i treścią sztuki. Taniec wplatany w spektakl stanowił odzwierciedlenie obyczajów, a jego celem było wskazanie najistotniejszych cech dramatu. Pierwszą komedią baletową byli Natręci Moliera, w choreografii Pierre’a Beauchamps. Przeznaczone były zarówno dla dworu, jak i dla mieszczan.
Powstała z inicjatywy Ludwika XIV, który pragnął na swoim dworze stworzyć spektakl na wzór opery włoskiej. Została zapoczątkowana dzięki współpracy Lully’ego, Beauchamps oraz librecisty Philippe Quinault. W równym stopniu wykorzystywano śpiew oraz taniec, który był rodzajem ozdobnika. Jak wiemy, taniec i wstawki baletowe, spotykamy w operach do dnia dzisiejszego. Taniec w operze zbliżony był do entrees (wejść) z baletu dworskiego. Występowały popisy tancerzy, którzy za pośrednictwem pantomimy i gestu uzasadniali przebieg akcji. W treści występowały wątki dramatyczne z mitologii, w prologu pojawiały się postacie alegoryczne. Stopniowo śpiew zaczął dominować na tańcem, co dało podwaliny dla ukształtowania opery francuskiej.
Forma wykształcona pod koniec XVII wieku, w której to taniec dominował nad śpiewem, a arie czy recytatywy pełniły rolę służebną wobec tańca. Wystawiane były zgodnie z konwencją epoki- kostiumy zbliżone do ubioru codziennego. Tematyka, pomimo iż także zaczerpnięta z mitologii, traktowana była w sposób mniej poważny, podchodzono do niej w bardziej przystępny sposób. Charakterystyczne również było nawiązanie do orientalizmu, scenografia często przedstawiała egzotyczne kraje. Jednym z przykładów tej formy jest balet Indes Galantes (Wykwintne Indie) z 1735 roku do muzyki Jean Philippe Rameau.
Jak pisałam wyżej, profesjonalne szkolnictwo tańca potrzebowało odpowiedniej kodyfikacji i nazewnictwa. To dlatego wszystkie nazwy ćwiczeń, kroków czy póz pochodzą z języka francuskiego, ponieważ to właśnie tutaj baletowi nadano rangę akademicką. Pierre Beauchamps, jeden z maître à danser Królewskiej Akademii Tańca (nauczyciel tańca), opracował pięć podstawowych pozycji nóg tańca klasycznego, które stosujemy do dzisiaj, ba! to na nich oparty jest cały balet klasyczny! Przyczynił się również do opracowania podstawowych pozycji rąk.
11 komentarzy
Anonimowy
Swietny post ^^ Ja mam pytanie! Czy moglabys polecic jakies ksiazki traktujace o historii tanca wlasnie? Takie syntezy,zeby bylo w nich wszystko bylyby najlepsze 😉 Z gory dziekuje 🙂
Simple Dancer
przede wszystkim "Krótki zarys historii tańca i baletu" Ireny Turskiej. Natomiast post o literaturze, o którym wspomina Jamnik w komentarzu poniżej, na pewno się pojawi 🙂
Jamnik
Ja bym ogólnie proponował jakiś post w którym wymienisz literaturę (najlepiej polską) o tańcu – to by było coś czego bardzo potrzebuję ;P
claire
Wyobrażam sobie jak Ludwik XIV tańczy i wszyscy klaszczą i zachwycają się :). Chociaż może rzeczywiście dobrze mu szło a na pewno ma wielkie zasługi dla rozwoju baletu, w ogóle Francja dała nam bardzo wiele… Comedia dell` arte, o której wspominasz to też wspaniała forma teatralna, w Polsce prawie nieznana, współcześnie kontynuowana przez Piccolo Teatro di Milano ( kiedyś był taki spektakl słynnego Giorgio Strehlera), jest w niej wiele tańca, wspaniała włoska tradycja.
Super post, bardzo lubię czytać ten blog 🙂
Simple Dancer
bardzo dziękuję za tak miły komentarz 🙂 może uda mi się napisać coś o tańcu w epoce renesansu… 🙂
Anonimowy
Czy mogłabym prosić o post o zapisie choreografii? Z minimalnym wytłumaczeniem, co znaczą te wszystkie symbole 🙂 Już parę razy natknęłam się na te szlaczki i jestem strasznie ciekawa, jak się je odczytuje!
Simple Dancer
och, bardzo, bardzo bym chciała pomóc, ale sama nie umiem rozczytać kinetogramów (zapis kinetografią) 🙁 co roku w Poznaniu w czasie wakacji Instytut Choreologiczny organizuje warsztaty z zapisu choreografii, ale zawsze w tym czasie mam już pracę i nie mogę w nich uczestniczyć… niemniej mam troszkę na ten temat notatek ze studiów, także chociaż podstawy postaram się zamieścić!
Bliźniaczki w akcji
Och, jak ja kocham klasykę! *_* Za późno się za to zabrałam, ale kilka lat temu chodziłam rekreacyjnie na zajęcia z tańca klasycznego. Teraz po porodzie znowu mi się zamarzyło, ale jak wiadomo przy bliźniętach mało czasu, mało. 😉 Ale może kiedyś… Dobrze, że trafiłam na Twój blog! Będę mogła się poślinić do monitora. 😉 (i dzięki, że wystawiłaś go na Blog Roku, bo stamtąd Cię znalazłam i już nie opuszczę!) :*
Anonimowy
Czy poświęcisz jeden wpis na omówienie port de bras?
Simple Dancer
na pewno coś napiszę na ten temat 🙂
anna serwik
co to jest wstawka baletowa .Córka potrzebuje na wiedzę o tańcu z baletu