Historia tańca

WIEDZA O TAŃCU #1

Każdy uczeń w klasie maturalnej szkoły baletowej poza egzaminem praktycznym składającym się z dwóch części- lekcji tańca klasycznego i współczesnego oraz pokazem artystycznym na scenie (w przypadku szkoły baletowej w Warszawie dyplom sceniczny odbywa się na scenie kameralnej Teatru Wielkiego- Opery Narodowej), zobowiązany jest do podejścia do egzaminu ustnego z wiedzy o tańcu. To bardzo poważny egzamin. Obejmuje on zakres wiedzy z historii tańca od okresu starożytności do współczesności! Ogrom materiału jest imponujący, niemniej do egzaminu uczniowie przygotowują się przecież przez wszystkie 9 lat nauki w szkole- dlatego warto uczyć się na bieżąco! Oczywiście, w klasie IX jest najciężej, bo najwięcej w dziedzinie sztuki tańca dzieje się właśnie w XX wieku (program nauczania dla III kl. liceum, czyli IX klasy ogólnokształcącej szkoły baletowej)… taniec klasyczny przechodzi wyraźną metamorfozę nie zapominając jednak o swych korzeniach, Wielka Reforma Teatru w Europie weryfikuje takich twórców, jak Wacław Niżyński czy Michaił Fokin, który tworzy własną reformę tańca klasycznego, ale również owocuje coraz większą popularnością tańca współczesnego, a wraz z nim rozwojem niemieckiego tańca wyrazistego. Na drugim krańcu oceanu trzy wybitne kobiety, Loie Fuller , Isadora Duncan oraz Ruth St. Denis stają się prekursorkami amerykańskiego modern dance, którego przedstawiciele na czele z Marthą Graham, Doris Humphrey czy Charlesem Wideman’em tworzą najpopularniejsze techniki tańca współczesnego w Stanach Zjednoczonych (na gruncie ich twórczości powstaje następnie post-modern dance), ale o tym może napiszę innym razem 🙂 dziś chciałam się skupić na niemieckim tańcu wyrazistym, prawdopodobnie najpopularniejszym czeskim choreografie, Kiliyanie, oraz naszym polskim młodym twórcy, Bondarze. A wszystko przy okazji premiery wieczoru baletowego 1914.

Zapraszam na krótką lekcję wiedzy o tańcu!

This time I have prepared a post about dance history for you! It’s because our latest premiere, the triple bill called 1914. As you can remember from one of the previous posts, the topic of this particular ballet evening is war and any armed conflicts. I present you short notes about each choreographer of that performance. 

Kurt Jooss

fot. WDR/ Jooss-Archive (źródło Oficjalna strona Polskiego Baletu Narodowego)

Kurt Jooss (1901-1979) to wybitny przedstawiciel i jeden z ważniejszych prekursorów nurtu zwanego Teatrem Tańca. Był uczniem Rudolfa von Labana, twórcy teorii ruchu oraz znanej na całym świecie i niezwykle przydatnej metody zapisu tańca zwanej kinetografią (Labanotation). Jooss, choć uczył się tańca klasycznego, w swojej twórczości odrzucił zasady jego estetyki i tworzył teatr na bazie tańca ekspresjonistycznego- Ausdruckstanz. Nie oznacza to, że całkowicie zrezygnował z elementów baletu w swoich dziełach. Jest uważany za ojca Teatru Tańca. 'Był pierwszym europejskim, współczesnym choreografem, który w dramatycznych dziełach tanecznych wykorzystywał zarówno technikę modern dance, jak również elementy techniki tańca klasycznego’ (cytat z publikacji Aleksandry Dziurosz Fenomen twórczości Piny Bausch, Studia Choreologica vol. XII). Za jego najwybitniejsze dzieło historycy tańca uważają Zielony Stół.
Dzieło z 1932 roku posiada podtytuł: Taniec Śmierci w ośmiu scenach. Każda scena symbolizuje inne aspekty wynikające z trwającego konfliktu. Scena I oraz VIII ukazują grupę mężczyzn w czarnych smokingach oraz maskach (Panowie w czerni) debatujących przy zielonym stole. Jak już pisałam w zapowiedzi premiery (tutaj), zieleń symbolizuje neutralność gruntu, na którym decyzje o wojnie są podejmowane. Symboliczny strzał na koniec I sceny oświadcza rozpoczęcie wojny. Z kolei w scenie VIII ten specyficzny gest oznacza jej zakończenie. Kolejne sceny, II-VII (Pożegnania, Bitwa, Uchodźcy, Partyzantka, Dom publiczny, Pokłosie Wojny) to wspomniane obrazowanie odmiennych sfer dotyczących konfliktu. Podtytuł sugeruje widzowi średniowieczny Taniec Śmierci (Danse macabre), która była centralną postacią tańczącego korowodu. Miało to symbolizować jedność wszystkich w obliczu nieuniknionego- śmierci. Jooss swoim spektaklem złożył hołd ofiarom I Wojny Światowej. Zielony Stół jest komentarzem do bezsensowności wojny i tragedii, które powoduje. Scena I oraz VIII stanowią o budowie klamrowej tego dzieła baletowego. Autorem muzyki jest Fritz A. Cohen. To kompozycja na dwa fortepiany pełniąca funkcję ilustracyjną dla zastosowanego ruchu, pozbawiona wirtuozerii nie dominuje nad choreografią. Scenografię stworzył Hein Heckroth, prapremiera odbyła się w Theatre des Champs-Elysees w wykonaniu zespołu Folkwang Tanzbune z Essen. 

Tutaj, na stronie Teatru Wielkiego- Opery Narodowej, znajdziecie szczegółowy biogram tego niemieckiego choreografa: Kurt Jooss.

Kurt Jooss (1901-1979) is a distinguished representative and one of the most important precursors of Dance Theatre. He was a student of Rudolf von Laban, who invented the theory of dance and known around the world and extremely useful the method of dance notation called Kinetography (Labanotation). Jooss, despite having classical background, refused aesthetic rules in his own work and created on basis of expressionistic dance- Ausdruckstanz. It does not mean, however, that he completely abandoned elements of ballet in his works. He is considered to be the father of the Dance Theatre. 'He was the first European contemporary choreographer, who in his dramatic dance works, used the techniques of modern dance, but also classical ballet’ (Aleksandra Dziurosz, Fenomen twórczości Piny Bausch, Studia Choreologica vol. XII). The Green Table is considered to be his greatest work.
This work, from 1932, has a subtitle A dance of death in eight scenes. Each scene symbolized different aspects arousing out of an existing conflict. Scene I and VIII show a group of men in black tuxedos and masks (The Gentlemen in Black), debating at a green table. As I mentined in the premiere announcement, the green is a symbol of the neutrality of the ground, on which the decisions on the war are maed. The symbloic shot at the end of the scene I indicates the beginning of the war. On the other hand, in the scene VIII it means the end of it. Scenes II-VII The Farewells, war itself in The Battle and The Partisan, The Refugees, The Brothel The Aftermath portray different aspects of wartime.
The subtitle suugests to the viewer the Medieval Dance of Death (Danse Macabre), in which Death was the central in the dancing procession. It was to symbolize unity of all in the face of the inevitable – death. With his show, Jooss paid a tribute to the victims of First World War. The Green Table is a criticism of nonsense of war and the tragedy to which it leads. The music is composed by Fritz A. Cohen. It’s a composition for two pianos, which decorates the movement, stripped out of virtuosity, it does not dominate over the choreography. Scenography done by Hein Heckroth, and it premiered in the Theatre des Champs-Elysees by the dance company Folkwang Tanzube from Essen.

Słynny zielony stół gotowy do pracy 🙂
Famous green table ready to work 🙂
 Karykaturalne maski do I oraz VIII sceny 🙂
Grotesque masks from scenes I and VIII
Jako jedna z pięciu kobiet (scena IV oraz VI)
Me as one of the Five Women (scene IV and VI)
Jiří Kylián
fot. Serge Ligtenberg (źródło Oficjalna strona Polskiego Baletu Narodowego)

Jiří Kylián (ur. w 1947 r.) to jeden z najwybitniejszych europejskich choreografów XX wieku. Po zakończeniu nauki w Royal Ballet School został zaproszony przez Johna Cranko do jego zespołu Stuttgart Ballett. Ogromny wpływ na jego twórczość miał Glen Tetley, choreograf rezydent zespołu baletowego w Stuttgarcie. Jego nowatorskie podejście do ruchu i jego relacji w przestrzeni było dla młodego artysty bodźcem do kreatywnej twórczości. Jiří Kylián zadebiutował w Stuttgarcie podczas tzw. Poranków Noverrowskich (pokazy młodych choreografów zapoczątkowane przez Johna Cranko w Stuttgarcie). Nierozerwalnie jego nazwisko związane jest z zespołem The Netherlands Dance Theatre, do którego po raz pierwszy jako choreograf został zaproszony przez ówczesnego dyrektora w 1973 roku. W 1976 roku został dyrektorem artystycznym zespołu.
Jennifer Dunning w 1981 opublikowała na łamach The New York Times artykuł poświęcony występom The Netherlands Dance Theatre w Metropolitan Opera House. Opisuje w nim, że niebywała siła napędowa, pulsujący przepływ choreografii Kyliána, wprawiała publiczność w stan całkowitej ekscytacji. 'Czy to jeszcze balet, czy już taniec współczesny?’ zastanawiano się. Jednych porwał wygląd zespołu, stworzony z ujmujących, wspaniale zbudowanych, atletycznych tancerzy, innych po prostu zauroczył niekończący się energetyczny ruch. O Mszy polowej pisze, że jest ona przykładem choreografii Kyliána, którą stworzył wedle jednej z zasad kompozycji, którą obrał sobie za drogę- muzyki i wyzwania odnalezienia w niej wizualnego (ruchowego) odpowiednika. Treść choreografii nawiązuje do tematu utworu napisanego w 1939 roku przez Bohuslava Martinu, który powstał w hołdzie poległym młodym czechosłowackim żołnierzom, zabitym we Francji podczas I Wojny Światowej. Msza Polowa to nie opowieść, obrazy wyjęte ze środowiska wojennego a przedstawione ruchem emocje, którymi powoduje muzyka.

A tutaj notka biograficzna choreografa na stronie Teatru Wielkiego: Jiří Kylián

Jiří Kylián (born 1947) is one of the most distinguished European choreographers of the 20th century. After finishing his studies in the Royal Ballet School in London, he was invited to Stuttgart Ballett by Joh Cranko. Glen Tetley, the residing choreographer of the ballet company in Stuttgart was an anormous influence on Kylián. His (Tetley’s) innovative approach to movement and its relation to space stimulated the young artist to creative work. Jiří Kylián’s debut was in Stuttgart during the so-called Noverrian Mornings (presentations of young choreographers initated by John Cranko). His name has been closely connected to the dance company The Netherlands Dance Theatre, to which he was invited as a choreographer for the first time in 1973. In 1976 he became the artistic director of the company.
Jennifer Dunning published in 1981 in The New York Times, an artile devoted to The Netherlands Dance Theatre in the Metropolitan Opera. She writes that exceptional driving power and pulse in Jiří Kylián’s choreography, make the audience come into a state of complete excitement. 'Is it still ballet or is it already contemporary dance?’ – people asked. Some got carried away by the appearance of the group, made out of captivating athletic dancers, others were simply charmed by the endless energetic movement. Dunning writes about Soldier’s Mass as being the example of Kylián 's choreography which he created to one rule of composition- the music and the challenge to discover the visual equivalent of it in movement. The content of the choreography draws to the theme of a piece written in 1939 by Bohuslav Martinu, which was created in tribute to the young Chechoslovakian soldiers killed in France during the First World War. Soldier’s Mass is not a story picturing war, but emotions conveyed in music and presented through movement.

Robert Bondara
fot. Ewa Krasucka (źródło Oficjalna strona Polskiego Baletu Narodowego)

Robert Bondara – absolwent Łódzkiej Szkoły Baletowej oraz Uniwersytetu Muzycznego Fryderyka Chopina (obecnie współpracuje z uczelnią jako wykładowca) oraz Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie. Z zespołem baletu warszawskiego związany jest od 2005 roku (od 2008 roku współpracuje także z Warszawskim Teatrem Tańca Aleksandry Dziurosz). Swoje prace regularnie prezentuje w warsztatach choreograficznych Polskiego Baletu Narodowego, Kreacjach.
Jako widz, który widział prawie wszystkie prace Roberta, jestem zachwycona. Ponieważ Robert jest młodym twórcą, trudno o nim pisać z perspektywy zjawiska historii tańca 🙂 niemniej zdecydowanie można określić styl, w którym podąża. To taniec współczesny, nieskazitelny, czysty. Młody choreograf poszukuje niekonwencjonalnych ruchowych rozwiązań, ale inteligentnie łączy to z rolą świateł, niezmiernie ważną w rozumieniu całości i poszczególnych składowych dzieła baletowego. Pod względem dramaturgicznym tworzy czytelne, konsekwentne obrazy. Jego postacie to dokładne portrety psychologiczne poszczególnych osobowości, jednostek. Ma ogromny talent do wydobywania złożoności charakteru postaci w ramach jednej kompozycji ruchowej. Jestem pewna, że nowa praca Roberta będzie się podobała publiczności i krytykom!

Więcej o Robercie Bondarze znajdziecie tutaj.

Robert Bondara, gratuate of the Ballet School of Łódź and Frederic Chopin Music University (currently also a lecturer there) as well as Warsaw School of Economics. Since 2005 working with the ballet company in Teatr Wielki- Opera Narodowa. He regularly presents his works at the choreographican workshops of the Polish National Ballet – Creations.
As a viewer who has seen almost every of Robert’s works I am simply amazed. Because Robert is a young artist, it is hard to talk about him from the historical perspective. Nevertheless one can surely depict the style he is following. It is contemporary, clear. The young choreographer looks for unconventional movement, cleverly connecting it with light which is itself extremely important to understand the work as a whole as well as in seperate elements of the ballet performance. When it comes to dramaturgy, he creates illegible, consequentional pictures. His characters are precise psychological portraits of personalities, individuals. He has a big talent to expose the complexity of characters within one composition of movement. I am certain that the new work of Robert will be very well received by the public and critics.

Z Roseanną Leney
SERDECZNIE ZAPRASZAM NA KOLEJNE SPEKTAKLE 
WIECZORU BALETOWEGO 1914! 🙂

15,16, 18, 30 listopada oraz 2,3 grudnia
Czy podobają Wam się posty przybliżające historię tańca? 


Do you enjoy reading posts regarding dance history? 

SIMPLE.DANCER

6 komentarzy

Leave a Reply

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *